Translated by Kenny Prosper

Wla pipanimup Nuel Tuseto’q, Utank Nikani Kwilkip Lukwaqn aqq klapis Saqmawip Potlotek Utank, Unama’ki, No’pa Sko’sia.  Band A’fisk Potlotek, Januaryo’q 9,1992ek Tlu’ti Se’pl pipanimapn wjit Canadian Parks Service’aq, Atlantic Region. Ta’n telo’ltimkis kekina’masultimk aqq ewi’km aqq elukwatm ta’n tl-nmituten wejwa’taqnik L’nu’k eykisnik Federal Parkl wla Maritimes. Wla ilpanuijkatasik ewikasikip wi’katikn teluisik “Traditional Sources Study”, aqq elkitasikip Canadian Parks Service Atlantic Region, Apuknujit 28,1992ek. Ewi’kasikip wla aqq ktikl ta’n kisi panuijkatasikl na Mi’kmaw Native Friendship Centre apoqnmatkipn, Kjipuktuk, No’pa Sko’sia aqq suliewey wejiaqip department of Canadian Heritage Aboriginal Language Initiatives Program iknmuetasikip 2018ek.

Na teluejik:  Se’pl, Tlu’ti, Nuel Tuse pipanimut wjit Canadian Parks Service Traditional Sources Study, Punamuiku’s 9,1992ek. Tlu’ti Se’pl Mawo’toql , Mi’kmaw Native Friendship Centre Archives, Kjipuktuk, No’pa Sko’sia.

Klusuaqnn ta’n mawi e’wasikl: Potlotek, utqutamk, ntui’skewe’l; Alasutmewinuimk; apustale’wijik; Sarah Teni; Sante Mawio’mi; L’nueyey kina’matino’kuom; parkl; Simpie’lk, Se’nt A’n; keskmtuli; Medjogorje.

N.D.    Ni’n na ksatmukk kjijituan 28:31 Potlotek, e’? Ketmoqja’tu na nekmowey.

N.D.    Newte’jk, mu kejitu, Parks Canada. Kijka mu welte’tmaqik Parks Canada’aq wjit wiaqa’lanew Lnu’k.  Ta’n koqoey wjit, ne’wt L’uipu’lk – na sespete’tasikip – aqq wesua’la’tipni L’nu’k lukutinew, keknesultipnik ta’n telkuta’timkip sa’q, aqq pukwelkik nuji kina’masultijik elukutipnik nipk na’te’l. Aqq ta’n tujiw poqji tkele’jk suliewey ika’tasikek wjit lukwaqn, na nekmowey maw tumk elekemkip. Nike’ kekkunmek park Simpie’lk, katu ta’n we’kwi kjijitu mna’q wesua’lat L’nu tl-lukwen na’te’l. Toqo teluejik mekite’tasiksip Simpie’lk wejkwa’taqnik wjit sa’q ta’n tela’siksip koqoey wla tepow aqq pelaptmi’tij ta’n koqoey wjit tewji mekite’tasiksip Simpie’lk wejkwa’taqnik, na Mniku Potlotek. Na mu te’si’tiksipn L’nu’k wla tett 1500’sek mi’soqo 1700’sek na ma nuta’nusoq Simpie’lek ika’tasin. Wejwa’taqnik, mu asma kejitu ta’n tujiw katu na’tami 25 kisna 30 te’sipunqil wtejk—- na ankamkittip Parks Canada kisi tli-wsua’tun Potlotek Mniku staqe’ nike’ National Historic site.

T.S.      Mu keju’luoqsip tela’taqitioqek.

N.D.    E’e, naji ankamkittipnik. Telte’tm i’i’kipnaq Dr Munroe’o’q kisna na’tuenaq wejietaq Kweso’mkiaq(North Sydney) ta’n ketu alsusisnaq Parks Canada na tujiw. Katu telimuksiekip ta’n koqoey wjit ma kisi tli-wsua’tasinuk staqe’ Park.

T.S.      Park net kisna ta’n tett teliaq? Meski’k na teli istue’kl.

N.D.    Ta’n tett teliaq, e’e. Aqq elt park. Mniku na telki’k 112 acres. Kejitu’n etek ta’n tett tewji wlamu’k aqq ma kis tlue’k ma kisi e’wasinuk wjit kitk. Je ni’n kekkunm wi’katikn teluek ankaptasikip…… na tujiw DevCo kisite’tasikip aqq telte’tm na’tami 1967ek kisna tepow. Me’ki ankaptmekip katu teluepnik, “Moqo”. Telimuksiekip ta’n koqoey wjit ma kis tenuk tett tujiw newtipunqik na’tami pemiaqek na ika’tu’tip na’tukoqoey Simpie’lk. Ika’tasikip Museum Simpie’lk. Katu kejitu’n kelu’lk na kemowey, katu weja’tekemkek mna’q app etamaqitt wjit nekmowey katu ankite’tmek nike’ kejikaw, ki’s newte’jit tepknuset pemiet, wesku’tmek kisi ika’tasin Museum wla utanminaq. Kis tluekk, na sa’qewey wnji’kuom qamawtik etek sa’qewey wnji’kuom.

T.S.      Telte’tm nemituap pem piskwayjumkeyanek, e’e.

N.D.    Na ji’nm ? ketu sioqte’kip katu eykik utank kisite’tmi’tip mu sioqte’mnew; Sa’qewey na kina’matino’kuom. Amskwesewey L’nuey kina’matino’kuom No’pa Sko’sia.

T.S.      Amskwesewey net L’nuey kina’matino’kuom?

N.D.    E’e

T.S.      Nikana’tu’tis L’nu’k?

N.D.    Nikana’tu’tip Indian Affairskewaq. Na naqa’tu’tip sioqta’sin, aqq eykik kwejinu’kwalsultijik we’jitunew apoqnmasuti klaman apje’ji’jk museum kisi ika’tasitew, mu pasik wjit kina’masuti, katu wjit wla utan aqq wiaqa’tasin Mniku. Katu ta’n ni’n teli ankaptm, na maw sa’qewey wejwa’taqnikewey na North America wla Mniku aqq me’ ne’kaw e’wasik. Potlotek Mniku na poqji e’wasikip 1738ek wjit alasutmewinuey Mniku aqq me’ ne’kaw kiskuk teli e’wasik. Mimajuinu’k pukwelkik me’ pejita’jik. Maw sa’qewey L’nuey wejkwa’taqnikewey maqamikew, aqq alasutmewinuey maqamikew wla North America ta’n me’ ne’kaw e’wasik. Ke’skmna’q 1738ek, na i’tli-wlteskatultipnik Wapna’kikewaq Mawukwa’tite’kw.

T.S.      Potlotek net? A’

N.D.    Me’ na atelk aqq pasik i’tl-Se’nt A’newimk.

T.S.      E’e. Na nekmowey ketu kjijituap.

N.D.    Na’tami si’st kisna l’uiknek pituimtlnaqnl te’sijik pejita’jik Potlotek Mnikuk ta’pu newtipunqik

T.S.      Ta’pu net te’s newtipunqik? Etek Se’nt A’newimk , tujiw app…..

N.D.    Lapa’tko’tekemk, pukwelk app na wen na tujiw.

T.S.      Otia. Tale’k net ?

N.D.    Apjiw na’tami  May. Ne’wt ki’s sa’q na i’wlteskatultiekip Mnikuk November 1^st aqq November 2^nd, katu naqa’sikipnek nekmoweyek na’tami nesiska’q jel na’n te’sipunqik telte’tm tela’tekek ta’n telikiskikip. Telte’tm tela’tekek etliaqip Mnikuk na tepi klu’lk wjit mu ajkneyn wen. Katu app na etek espe’k ta’n kis tliasoq, na na We’koqma’q.

T.S.      O’, eteksip? Tami net?

N.D.    Ta’n i’tl-keskmtulimkip. Ta’n tett i’tli-keskmtulimkip Pitu’pa’q aqq apje’jkewey Pitu’pa’q.

T.S.      Otia. Net taliaqsip na’te’l?

N.D.    Na eta, mimajuinu’k We’koqma’qewaq aqq Waqmitkukewaq i’lta’pnik Potlotek wjit tapu’kl ekntie’wimkl pestie’wimk na’te’l, aqq keskmtulitaqq na’te’l aqq ta katu kiwto’qita’new Apitakwitke’l aqq apajiw. Katu na’tuen nike’ kisi’kas aqq ika’taqn etek toqo mu asite’tmaqi L’nu’k skmita’new wmaqamikemk, katu na na’te’l i’tli-keskmtulipnik amskwes.

T.S.      Klis?(Weskewe’k)

N.D.    Na na mawi mekite’tasik wejkwa’taqnikewey Unama’ki. Mu wi’tmu’n ta’n tett ketu pastelmi’tij a.

T.S.      Mukla’qatik net?

N.D.    Kluskapewe’l elmaqnasikl.

N.D.    Me aji nuta’q ankite’tmnew Park. Na nuta’qsip nekmowey ki’l kitmn ke’skmna’q poqji te’pewinek, katu wesku’tk ta’n teliaqsip wejkwa’taqnik Potlotek. Na telte’tm Parks Canada kisita’sis ta’n koqoey wjit mu menueke’tiksip ika’tasin Mnikuk mita mimajuinu’k me’ wikultijik mnikuk Potlotek. Kekkunmi’titl wenji’kuomji’jl.

T.S.      Kisi kinua’tuikk menaqa na’tukoqoey ? Ta’n tujiw naji ankamj Parksewaq, menuaqlsipnik tli-nmitunew Mniku Potlotek wejwa’taqnikewey ta’n mikwite’tasitew?

N.D.     E’e

T.S.      Na’sik L’nuey maqamikew. Mu na wesku’tmu’n Parks alsutmn maqamikew Mnikuk; wesku’tmn katu nenasin wjit Park. Teliaq net?

N.D.    Nenasin, e’e.

T.S.      Mu menuekewun Parks juku’en aqq alsutmn maqamikew, ketl?

N.D.    Kis tluetisk ki’s Kaplnu’ley, Kaplnu’ley na maqamikew, tlia na teli wsua’tasik kutey pkesikn utan. Mu utanminen, kejitu’n, e’wasik na wjit msit Mi’kmaq tli-mawita’new.

T.S.      Mu net alsutmuoq net Mniku?

N.D.    Amuj, me’ kijka’ji’jk. Katu, na na’tukoqoey, a… Kekkunmek na Sante Mawio’mi, Sante Mawio’mi wjit Mi’kmaq ta’n telua’tijik ta’n koqoey tliatew Mnikuk.

T.S.      Mnikuk kisna Utank?

N.D.    Mnikuk

T.S.      A’ net…..

N.D.    Mu na ewikasinuk teplutaqn ta’n Mnikuk tla’sitew koqoey, tlia na Potlotekewey Utan etek aqq alsutmek ninen Potlotekewiek, msit na Mi’kmaq alsutmi’tij.

T.S.      Na nuta’i kjijitun, ma mita kjijitu.

N.D.    E’e, tluenes…. Ki’l Mi’kmawin, emittukwen utanminaq aqq ketu ika’tu’sip wnji’kuomji’j Mnikuk, na ma kisi na’qa’lnuek. Mi’kmawin na kisi wi’katisk aqq wla na Sape’wik Mniku aqq ki’l eymn.

T.S.      Moqo, na katu kelu’lk wen kjijitun, mu kejituas. Elik Teni etlewistuekip wlaku aqq nekm ewi’tikip wla msit Potlotek Mniku aqq pa’qla’iap, telta’siap na ma asite’tmawo’q Parksewaq jukwita’new, kejitu’n, wla. Katu teluep moqo, ksatmi’tis ika’tasik wejkwa’taqnikewey mikwite’tasin wla Mniku, aqq ten Museum.

N.D.    E’e. Jel Elik Teni peji ne’amip – nike’na nekm Kji-Keptin. (apoqnmuip?)  ankaptmn ten me’ ta’n Potlotek Mniku kisi siawi anko’tasin. Tluekk je, atel wejieyap Mexico na’tami newte’jit tepknuset pemiet wjit, mu pasik lien wjit njijaqamij, elieyap na wjit naji mittukwatmn sape’wik maqamikew Guadalupe(aqq Diego?). Ketu kjijituap me koqoey kisi nmitun ta’n kis tla’taqitikek aqq kis tla’sis Potlotek Mnikuk.

T.S.      Me’ katu koqoeyek kisite’taqnek weja’tu’nek?

N.D.    Amujpa app apaja’si, aqq wije’wates me’ app ktikik nikmanaq tett tle’k. Pukwelkl weja’tuapn kisite’taqn. Nemituap ta’n tewji klu’lk tela’sik koqoey na’te’l, aqq nemituap ta’n koqoey wjit kisi tla’taqitijik mita alasutmo’kuom apoqnmakwi’tip aqq Mexicaney kaplnu’l, tujiw app eta etl nmu’p Ma’li na’te’l na app nekmowey wela’sikip.

T.S.      Net alasutmewinuey etek na’te’l? Na na nekmowey ksatmukk kjijituan, sespete’tm na, pukwelnm koqoey (hehe)… ta’n a, Elik wesku’tkip – pukwelk na koqoey ta’n kisi nmitu. Newte’jk na eykik Mi’kmaq ketu apajita’jik sa’qewey teliktlamsitasimk L’nuimk, ke’skmna’q Aklasie’wk pejita’tikek. Tujiw app ktikik kutey nike’ Elik ta’n teliktlamsitasultijik Alasutmewinu’k na Mi’kmaq kiskuk, tujiw Se’nt A’newimk na nemitumk, Alasutmewinuimk welnmitumk na tujiw aqq ta’n tewji nuta’q klaman nmituten wejkwa’taqnikewey. Net tel-nmitu’n Potlotek Mniku tl-nmitasin?

N.D.    Wi’katiknn ta’n wesku’tmi’tij wekwa’taqnikewey teluekl sekewil’nu’ltisnik ke’skmna’q 1600ek ta’n tujiw apustale’wijik oqwa’titek. Katu kekkunmekip ktlamsitaqn suel wijey ta’n teliktlamsitasulti’tij alasutmewinu’k, telte’tm. Ketlamsitasultiekip kisi tlewo’kutinen Kji-Niskam, ta’n teluemk eykik telui’ta’titl Niskam, katu wije’k na. Ketlamsitasultiek na i’mn mawi espe’k, na nekmowey alasutmewinu’k ketlamsitasulti’tij. Aqq L’nu’k kejitu’tip na tepknuset mu eymuk mita Mulroney kisna na’tuen piluey teluep i’tew na; eykip na ajiknat….. kloqoejk aqq na’ku’set, aqq na telamu’kl ketlamsitasimkl me’ etekl Mi’kmaw ta’n sekewiktlamsitasultijik, telui’tmi’tij katu me’ na suel Alasutmewinuimk.

T.S.      Net pasik pilui e’wasikl klusuaqnn, ki’l teluen

N.D.    E’e, Latiniktuk telueyekipn ntalasutmaqnminal katu nike’ Aklasie’wiktuk. Ta’n katu we’kwi kjijitu Alasutmewinue’l, alame’sl teluemkipn L’nuiktuk Potlotek Mnikuk ta’pu kaskimtlnaqnipunqik. Katu nike’ na’tami newtiskekipunqik kisna tapuiskekipunqik na ntli’sutiminen pemi ksika’q. Pukwelkik L’nu’k kutey Elik Teni, aqq ni’n me’ kijka aqq ktikik kejitu’tij amujpa na’tala’taqitiek wjit apaja’tunen ntli’sutiminen. Na newte’jk kisa’tuap Ekntie’wimkek. Eli’kip te’p Sunmink ekimujik L’nuiktuk.

T.S.       E’e, kisi’sip?

N.D.    Kaqi kisa’likaq e’e. Amujpa pasik ktapekiaqn pipukwatasikl wiaqa’tuann.

T.S.      Talamu’ktitew pipukwasik?

N.D.    Pasik Organ mteta’tew kisna apia’ji’jkey amalta’q katu klaman me’ aji wl-ta’tew mteta’q pipukwaqn ta’n tujiw kitasik alasutmaqnn. Wlta’s sape’wik mteta’q pipukwasik wtejk. Wla’sis tla’tasik mu wjit pasik L’nu’k katu wjit ta’n wenik mu L’nuiktuk nestmu’tik klaman kjijittaq ta’n koqoey meteta’q aqq ta’n tekenl alasutmaqnn ekitasikl.

T.S.      O’ mu Mi’kmaq. Otia. Amujpa nutm nekmowey.(hehe)

N.D.    Kekkunk te’p, katu ayej….

T.S.      Ma jikla’siw nekmowey nike’, ni’n na ketu’ kjijitu. (hehe). Kekina’masi na L’nuey wejkwa’taqnikewey ki’s tapuipunqik. Na, apaji sku’tmnej Potlotek. Ksatmukk ki’l nmitu’n…. Talamu’kl kisite’taqn ketu tla’tekenn……

N.D.    Na kekkunmek Kjialasutmaqno’kuom wla tett, wejkwa’taqnikewey maqamikew ta’n ki’s telueyap mawi sa’qewey etuk North America, aqq nuta’q siaw maliaptasin kutey nike’ park ta’n teli maliaptasik aqq mu kutey mniku ta’n wenik maqatewqatmu’tijik. Na, mu etenuk ta’n koqoey wjit Parks Canada’aq ma kis jukwita’qik aqq suliewey ika’tunew minua’tunew aqq maliaptmnew, aqq mawlukutinew L’nu’k tla’taqatinew. Meko’tik katu kisi ika’tu’tij wjit canal, wjit tluenes aqq elt L’ui’pu’lk. Aqq wla Mniku, wiaqtek na wjit ta’n teliaqip L’ui’pu’lk 1740’sek mi’soqo 1750’sek, mu asma kejitu ta’n tele’kek.

T.S.      Tal kis?

N.D.    1758ek pukwelkik sma’knisk ta’n wesimkultipnik L’uipu’lk wikultipnik Potlotek.

T.S.      O’ mu kejituas.

N.D.    E’e, na’te’l elikasultipnik aqq je pukwelk koqoey sa’qewey wejiaq L’uipu’lk pekisitu’tip Potlotek.

T.S.      Me’ etek koqoey…

N.D.    Meskey tluen, nu’kwa’qek pukwelkek koqoey 1976ek aqq pukweli ntue’k koqoeyek na’sik patkwialasutmaqn me’ etek alasutmo’kuomk Nemtukowek( Johnstown) me’ nike’.

T.S.      Talamu’k koqoey eteksip sa’qewey?

N.D.    Kekkunmekipn napwi’kikn aqq patkwialasutmaqne’k nqanipsu’munk,,,,

T.S.      Teluepnik newte’ ta’n koqoey mu nemitasinuk na Mi’kmaq na siawa’tu’tip Alasutmewinuimk No’pa Sko’sia ta’n tujiw ejikla’lutek Aniapsuinu’k aqq Aklasie’wk, kejitu’n.

N.D.    Mu kejiaq Kjipa’tlia’s wi’tmn wtui’katiknk, kisna Kluskape’l wi’katikn, katu wi’katikn teluisik “The History of the Catholic Church in Eastern Nova Scotia, kisi wi’kik A.A. Johnston na ewi’tik kaqi’skw. Aqq ta’n wen teluep na tetpaqa’t, mu i’muksipn Patli’as Maillard, na ma pukweli skwie’tisoq Alasutmewinu’k No’pa Sko’sia. Tluenes jel Diocese of Antigonish weji pqujiaqip Mnikuk Potlotek 1700’sek.  Na na’te’l eykipnik ta’n alasutmo’kuoml etekipn Liksa’q, Tuitnu’jk aqq me’ se’k (tepow Unama’ki.)

T.S.      Tami wja’tutes net ta’n kisi kittes, kejitu’n me’ ta’n tett wja’tutes?

N.D.    E’e, wtui’katiknn A.A. Johnston, tapu’kl Volu’ml etekl aqq amkwesewey tumk ewi’tik ta’n tela’siksip wejwa’taqnik Mnikuk Potlotek. Mu kejitu wla wi’katiknji’j kekkunm wikasin nekmowey, jiptuk wikasitew me’ kijka koqoey. Meskey katu mu kisi iknmulu, newte pasik weskunm. Katu ktu tl-lukwen Pie’l Klesmis jiptuk ku’kuntew na’tami ta’n koqoey ketu kjijitu’n. Na na mikwite’taqn wjit amskwesewey Mi’kmaw Alasumewinua’lutek No’pa Sko’sia, Mawpeltu. Na kisa’tasikip, awanta’si ta’n tujiw, 1985ek etuk? Ta’n tujiw mikwite’tmaqn …. Na tujiw mikwite’tmaqn ika’tasikip. Ta’pu kaskimtlnaqn jel naniska’q te’sipunqikl wla nipk na elti alame’sikip amskwesewey Potlotek Mnikuk.

T.S.      Nutmayap eta, ksatmukk kisi juku’eyan wl’te’tasik juku’en.

N.D.    1738ek na amskwesewey aniapsuinu pekisinkip, katu mu alame’sinukip mi’soqo 1742ek, na wjit weji wli mikwite’tmek wela’taqnik.

T.S.      Nuel, apankitman napwi’kasin, kisi napwi’kites?

N.D.    Moqo, napwi’kmultes, mu nuta’nuk apankitmn.

T.S.      Telta’siap na pasik(hehe)

N.D.    Kisapskntes na…..

T.S.      Na klu’lkitew. Na nekmowey asma nuta’i telamu’k kinua’taqn. Na weliaq. Wen mawa’toqsip?

N.D.    Kisi mawa’tu’tip Mi’kmaw Association of Cultural Studies lukowinu’k.

T.S.      Net tluekk Pie’l Klesmis?

N.D.    Pie’l Klesmis, e’e. Aqq elt eyk e’pit, Sarah Teni.

T. S.     O’ Sarah Teni? Ta’n nuji ktu’muet?

N.D.    E’e, elukwet na na’te’l, pukweli kjijitoq koqoey wjit Potlotek Mniku. Tleyawip na amskwes tett.

T.S.      Eymap wkwisl wikuaq wlaku, tapu’kl na’kwekl pemiaql, Jo’lek.

N.D.    Jo’l, e’e.

T.S.      Asma atel nemi’kip Sarah Eskissoqnik. Mna’q ne’amaq mita teleyaqsip mu jena’sik ta’n tel-lukwet aqq pukwelkik mimajuinu’k pipanima’tij koqoey lukwatmn.

N.D.    Wlta’sitew naji ne’amj. Nte’pitem na wmisl.

T.S.      Net teliaq? A’ etlewistuekip Jo’l wlaku, ksatmukk kisi tlewistuek. Weskunm newte ta’n ewikasik etlewistuek. Ansue’k mu naqa’siwasnek tett ke’skmna’q eliewanek na’te’l. Msit wen ta’n nenaq, kepmite’tmatl.

N.D.    E’e, pukwelk koqoey kisi kinua’tultew.

T.S.      Apaja’sites na na’te’l na’tami Nipnikus… Ankite’tes. Katu Simpie’lk canal tepow? Mu nemitu’n ta’n…..

N.D.    Simpie’lk na canal na sa’qewey keskmtulimk, telte’tm, mimajuinu’k wejita’jik Pitu’pa’q elta’jik elmiktaqamu’k. Tepow wjit ta’n eykik tett, katu a…..Kisa’tu kijka, mu lukwaqn, katu kwejinu’kwalsi ktmoqja’tun Potlotek Mniku. Telte’tm na nekmowey ami kespiaq ta’n koqoey kisa’tu. (T.S. aqq N.D. ankaptmi’titl wi’katiknn).

T.S.      Ksatmukk nmituan wla, ksatmukk kisi lieyan. Sante Mawio’mi net ……

N.D.    Sante Mawio’mi; na mawita’mk wjit Se’nt A’n.

T.S.      Net telueksip net? Na nekmowey weli aponmuik kjijitun.

N.D.    Ntlukwaqn tett —- Na nekmowey kweji ktmoqjenm, kejitu’n pukwelkik L’nu’k ansue’k teli ktlamsitmi’tij, katu mu teluow mu tetpaqa’nuk, katu mukk sulieweye’katmu “Wujjiek”, mukk sulieweye’katmu ktalasutmaqn. Na’tami 7,000 kisna 8,000 peji mittukutijik suel te’sipunqik aqq na na’msit etek wjit pukwelkik…. Pukwel nuta’q koqoey wjit nekmow aqq…..

T.S.      Ta’n Elik telimip mu na ejiklapuek lukwatasin koqoey, katu mu wel-te’tmukip Mnikuk. Aqq na na’msit ktu e’tmatasik ta’n nuta’tew koqoey wjit ta’n pejita’jik mimajuinu’k.

N.D.    E’e, mu e’tmatmuaq ta’n telita’sit, e ? Katu ktu wikin Mnikuk, na nuta’tisk kelu’lk samqwan ktu wikin katu Mnikuk. Nike’ etekl na’tami 171 maqitewi’kann, iapjiwewe’l kisna a’qiti iapjiwewe’l, aqq mu etenuk ta’n mi’jan liatew pasik ne’siskl kisna newkl mi’jano’kuo’ml. Na telamu’k koqoey nuta’q ankaptasin. Mu kekkunmuekl kotlu’mi’l, ta’n kelu’lkl wjit mimajuinu’k qwa’tinew. Mu kekkunmuek lekrisiti na’te’l, mimajuinu’k e’wmi’titl kas lampl aqq ta’n koqoey sespete’tm na kikjekatultikl wla maqitewi’kan, na lmiaq nu’kwa’q newte’ na kisi ktmaqsamkletal wikua’l Mnikuk. Na pukwelk ta’n koqoey nuta’q pita’new aqq sku’tmnew ta’n kisi aji klu’lkis koqoey Mnikuk. Ktu tko’tmn alasutmamk aqq ktik koqoey alasutmo’kuomk aqq kwijmuk na nuta’q wli kinua’taqn ta’n tett wen kisi lietew kisna moqo klaman ma pqwaslika’q wen e’? Na wjit pukwelkik mimajuinu’k pejita’jik Potlotek Mnikuk tapu’kl ta’n kejituann. Pukwelk wen pekisink wjit alasutmaqney nmitun, na kelu’lk nekmowey e? Katu amujpa ankaptmn kiskuk na 1992, ta’pu kaskimtlnaqn jel naniska’q te’sipunqik pemiaq ta’n mawi amskwes poqjiaqip Se’nt A’newimk wla Mnikuk. Eykik na wenik pasik naji vacationewultijik kejitu’n? Katu tko’tmi’tij koqoey teliaq na kelu’lk e? Katu telte’tm ta’n Elik telita’sit, pekisin tett wjit vacationewimk na mukk lukwaqna’law mimajuinu’k ta’n pejita’jik alasutma’tinew. Katu mu eyknuk ta’n koqoey wjit ma kitk kisi tkweyatulti’k.

T.S.      Telte’tmk na wesku’tkl sulieweye’ka’tikl lukwaqnn. Kutey nike’ netui’sketu’tij amalikk koqoey aqq panta’tu’tinew ta’n wen tl-mijisitew aqq na telamu’k. Telte’tmk mu menuekek na telamu’k, tlia na kis tla’sis elmiktaqamu’k.

N.D.    E’e, katu ta’n ni’n telnmitu, kis tla’sis. Ma kisinaqa’tasinuk. Kutey nike’ nte’pitem wejiep Yugoslavia mu sa’q….

T.S.      Tami?

N.D.    Yugoslavia, Medjugorje, na Ejquljuikus wla pemiaqek. Aqq eliep na’te’l wjit wjijaqamijl aqq alasutmaqn katu mu kesatmukip ta’n teli-sulieweye’katmi’tij na’te’l, katu amujpa wesua’toq ta’n teliaq mita ejela’toq ta’n tela’sik koqoey na’te’l. Se’nt A’n de Beaupre na Kepek elt ki’s katu wjiej wen, e? Wesku’tmn sulieweye’katasik tlia na pukwelk wen mu wel-te’tmuk, e? Katu lieyan L’nuian Se’nt A’n de Beaupre amujpa elma’tu na’tukoqoey wjit ta’n wenik mu kisi l’ta’qik na’te’l, na etek ta’n wja’tutes, kejitu’n? Ma kisi pkwatelmu kepme’k samqwan wejiaq Potlotek Mnikuk, Simpie’lk, kisna ma kisi msnimu. Amujpa eliey Potlotek Mnikuk. Wen wja’tuates? Na na, ktu tlui’tmn netui’skemk me’ kijka amujpa teliaq. Ma kisi wsimuktmu’n. Katu mnueken klu’lkn, ta’n telwikasikip wi’katikn ta’n kekkunm tett… Telte’tm piluey app kekkunm ta’n app ewikasik, telte’tm katu a.

T.S.      Telte’tm kekkunm u’t. Wen kisi wi’kiksip?

N.D.    Tale’kek net?

N.D.    Pe’ skmali kijka. Wla te’sutm pitewey…

N.D.    Pukwelk na koqoey kisa’tu wjit Potlotek. Ketloqo, telimulap je ki’s ta’n tel-lukweyap Mexico. Kejitu’n, aqq mu kesatmuap wesimuktaq alankua’tite’wk aqq koqoey, katu pekisituap na’tami $1000 tel-tepawtik koqoey ta’n netui’sketu’tip ktu tlui’tmn toqo wejiaq Guadalupe kisna Mexico. Aqq, msikeyukapn mu we’jituasn ta’n koqoey wjit weji lieyap. Na telte’tm wla koqoey kistelm… aqq telte’tm wla wi’katikn ta’n kekkunmn Donna Gouldewey, na teluek aqq ewi’tik, E’e Kinu na L’nu’k aqq amujpa wiaqa’tu’k kijka.

T.S.      Kejitu, ke jel app pipanimulap, eliey na Simpie’lk pasik maja’sian tett. Telaptm ni’n kisi toqa’tutisk ta’n teliaqsip tett aqq na’te’l, aqq ta’n teluekl a’tukwaqnn, kejitu’n etek na aknutmaqn ta’n teliaqsip tett. Na wjieyan na’te’l na naji pipanimkik Simpie’lk ta’n teliaqsip na’te’l wejkwa’taqnik aqq ta’n teltek wejkwa’taqnikewey wjit Simpie’lk, aqq telue’tip, na ta’n telki’k na’te’l canal aqq keskmtulimk, aqq kejitu Nikolai Tenio’q pukwela’tekesnaq wjit Mi’kmaq aqq sa’se’wulti’tij aqq wla msit koqoey ta’n tel-lukutisnik Mi’kmaq aqq a…..

N.D.    Ketloqo, ta’n tujiw maja’sitek tett, na nespnapni L’nu’k Nepisukuit(Bathurst) elietek, kisna oqatnuke’l Nu Plansuik(New Brunswick), ta’n tett eliwksip.

T.S.      O’, net teliaq? Kelu’lk wen kjijitun. Wejieyap mu l’nim sa’q Winpekijuik(Papineau).

N.D.    Nekmow Mi’kmaq amskwes tleyawultipnik tett na nike’ tekweywaji na’te’l

T.S.      Winpekijuitk a?

N.D.    E’e. Katu mu kekkunmu wejkwa’taqnikewey wi’katikn ta’n teluek na, katu ankaptmn ta’n teluisultikl eykl mniku’l na kis tluetisk. Kutey nike’ tett etek newte’ mniku teluisik Laplue’s Island L’nuiktuk aqq sa’q i’pipanikesi ta’n teluek? Taluek net? Mi’soqo ekitmanek ne’wt wejwa’taqnikewey wi’katikn na telueki Labillois na Pluspe’l Aplue’s. Pukwelkik L’nu’k Nepisikuitke’l (Bathurst area) teluisultijik Labillois. Aqq L’nuiktuk Pluspe’l Aplue’s for Labillois. Kekkunkit Saqmaw Tuma kisna Duma, ta’n kaqi’sk ewi’tasik wejwa’taqnikewe’l wi’katiknn. Mu eymu’ti’k L’nu’k tett ta’n tel kespi wisunultijik. Katu etek Toma’s Brook wla tett wejiaq wisun Tuma teluisipnaq newte’jitaq Kji-Saqmawaq wla tett Tuma. Aqq a, ekitmik sa’qewe’l wi’katiknn, Labilloiso’q maja’ti’tisna L’nua teluisitaq Tuma na msit wikmaqa wije’sipnika majiwksulti’titek aqq nike’ kiskuk pukwelkik Tuma’aq Winpekijuitk aqq Nepisikuitk (Bathurst area).

T.S.      Asma atel wejieyap tapu’kl ekntie’wimkl pemiaql.(hehe)

N.D.    Na, eliep wije’wapn ta’n Tenial tel-lukwelip.

T.S.      Aqq elt malie’wi’tisn Mi’kmawi’skwal.

N.D.    Teluejik malie’wi’tisn e’pitl tett tle’l, Potlotekewi’skwal. Kejitu’n, ne’wt na Potlotek mu pasik telki’knukip 1300 acres. Potlotek wejipqujiaqip Johnstownk pkewe’k mi’soqo Napikwanjik(River Bourgeois). Na nekmowey amskwesewe’tip Utan telki’kip….

Potlotek na pukwelk wen ksats kjijitun wejwa’taqnikewey, e’? Na wjit pekwatelaqip computer aqq ika’likip niknaq. Pasik nuta’i kinu’tmasin ta’n teli e’wut.Tapunikik je katu ki’s epijik tapuipunqik ki’kajipawey kinu’tmasin ta’n teli e’wuj. Katu newtiska’q jel ne’wt te’sijik nijink niknaq.

T.S.      Kjitmiw net?

N.D.    Mu tata’n, katu newtiska’q jel ne’wt te’sijik nijink ta’n e’wmi’tij.

T.S.      E’e. Msit ki’lewe’k? Mu anko’taqnk eymu’k?

N.D.    E’e. Mu eymu’k anko’taqnk, me katu a. Mna’q me’ kisi wjinu’kwalsiw e’wmn toqo nuta’q. Elukwatmi’titl kekina’masultimkewe’l wtui’katiknmual.

T.S.      Katu Simpie’lk, kisi ayejikk, telte’tm telaptm….

N.D.    Kisi wiaqa’tasis. Katu teluemk Utan atki’kip je mu ta’n kiskuk telki’k. Na nekmowey piluey kisi sku’tasis, kisna…..

T.S.      Ta’n net utan apsa’tasiksip? Ta’nek net tela’tasik?

N.D.    Pemipunqikl. Msit utanl Canada, telte’tm, apsa’tu’tipn, e? Etek na wi’katikn ksatmi’tis wenik kjijitunew kisi wi’kikip alsusip ne’wt kina’matino’kuomk Johnstownk tett kikjuk. Ankaptikip ta’n wejkwa’taqnik telo’ltisnik Skajjimenaq ta’n pejita’pnik wla Richmond County. Kekkunmapnek na wi’katiknek, katu emqatu’kipnek Sarah Tenio’q, aqq mna’q app we’jitu wijey app na wi’katikn.

T.S.      Taluisiksipnek?

N.D.    Me’si mikwite’tm ta’n tluisituknek. Katu jiptuk na’tuen niknaq kjijitutow. Weji msinmap na ki’s wtejk pemipunqikl.

T.S.      Ewi’kiksip wejkwa’taqnikewey wjit Richmond County?

N.D.    Kisa’toqip na wi’katikn wjit wejkwa’taqnikewey Richmond County weja’tekemk 1600’sek mi’soqo 1700’sek. Pukwel ewikasik ta’n teli apkwiljo’tuksi’tis L’nu’k wmaqamikemuow.

T.S.      Pukwel kiljey na wjit Nu Planswik aqq No’pa Sko’sia, aqq pukwelkl wi’katikn nemituapn asuita’ql wejiaql Colonial office, toqo wesku’tmi’tij kemutn piskwita’new aqq ta’n tli klo’tmnes….

N.D.    Katu wla wi’katikn… Pukwelnmann wi’katiknn elt ni’n niknaq, katu meskey tluen pukwel maqitui’ketuann toqo mu kejitu ta’n tett nike’ etekl  alt. Na’tami etuk nesiskekipunqik, na kekinu’tmasi wla tepow tela’siksip wejkwa’taqnik. Aqq nuta’q elt wi’kasin wejkwa’taqnikewey wjit teliaqsip Potlotek mnikuk, me atelk aqq na ta’n ewikasik wi’katiknji’jiktuk.

T.S.      Newte’ kekkunm aknutmaqn nutapaqnk… Ki’s etuk nemitu’n. Nutqwe’k anthropologist kisi wi’kikip na’tami 1962ek ta’n tujiw pekisinkek tett. Tujiw app kekkunm Wallis and Wallis, aqq ki’s etuk ekitmn.

N.D.    E’e, weskunm na wi’katikn na’tuen piluey ta’n etl klo’tk wtui’katiknn.(hehe)

T.S.      Mnueken newte’ napwi’kmn, weskunm newte’. Na nekmowey wesku’tk Se’nt A’newimk. Etek newte’ nutapaqnk ktu napukwatmn.

N.D.    Telte’tm weskunm na Wallis and Wallis wtui’katikn. 1918ek tewiaq.

T.S.      E’e, 1911ek tujiw app 1952ek. Ta’n tujiw napukwatmn wla, aqq naji mniskites aqq ankaptitisk ktu napukwatmn app newte’ wjit ki’l. Telte’tm weskunm newte’ na’tami 15 pe’jl. Pasik ketu kjijituap wjit L’nu’kwamk, mita nekmowey ketu kjijitu ta’n teli L’nu’kwa’tij Mi’kmaq. Tepkistek na nekmowey ta’n pem kinu’tmasi aqq panuijkatm, na wjit Sarah Teni ketu tlewistuek.

N.D.    E’e, nikana’tu’tij na tett elt L’nu’kwamk.

T.S.      E’e, na nekmowey ketu kjijitu sa’q ta’n tela’lukutisnik.

N.D.    Kekkunmapnn na tekle’jkl kisi napukwasikl. Katu ta’n kisi Puna’ne’wimkip na iknmuetuapnek newte’jkek, katu app napui’kites me’ app ktikl.

T.S.      Na nekmowey ksatmukk kjijituan. Ta’n ni’n tel-lukwey, na mu elukewaqik Parksaq. Wesua’lipnik wla kinu’tmasin, na mawo’tun wla koqoey kisi we’jitu, aqq wla etek, aqq wla etek wejkwa’taqnik ta’n teliaqsip aqq ta’n wen nuta’q naji ankaman. Ksatmukk elt ki’l ika’luksin, tluetaq, welsitmek, ksatmukekk toqi lukutiek Mi’kmaq wla elukwatmek.

N.D.    Na ni’n kisi ika’lsi tl-lukwen, mu kejitu, e’e. Katu ketu kjijitu aqq pukwelk kejitu wjit Potlotek. Ke’skmna’q 1945ek na pukwelkipnik kisiku’k ji’nmuk aqq ni’n nutnaweyap, na tel-lukweyanek na kisi witkopiap Sante Mawio’miaq mawaknutma’titek 40’sek.

T.S.      Net teliaq?

N.D.    E’e. Mu asami jiksitmuap ta’n teliaq, katu amujpa pemkopiap aqq jiksitmakweyap pemipunqikl. Kijka mikwite’tm ta’n teliaqip katu na’tami pasik ukumuljin mi’soqo newtiska’q tewije’ap. Katu tepi kjijituap na tujiw tluen, e’, mikwite’tm ta’n teliaqip tett. Katu ta’n wenik naspultipnik Sante Mawio’mi na tujiw ki’s kaqimpu’tijik, e?

T.S.      Tal-lukwe’sip nutnawenek? Koqoey wjit….

N.D.    Na’a na Sante Mawio’mi. Etekip Kji-wikuom. Mu kekkunmi’tikip na tujiw, katu etekip pa’tlia’suo’kuom. Wla Sante Mawio’mi i’wlteskatulti’tipn pa’tlia’sl ta’n elukwatmlij Se’nt A’newimk. Ji’nmuk na pasik, mu e’pijik asite’tasikipnik. Wesku’tmi’tip tekle’jk koqoey. Ta’n tla’sitew Se’nt A’newimk, ta’n tela’matultijik mimajuinu’k aqq me’ wen kisi me’ki o’pla’teken…Ma kis tluew me’ki pata’taqn katu amujpa meta’lut wen mu tetpaqa’tekek ta’n Sante Mawio’mi ma wlte’tmuk. Tujiw app wesku’tmi’tip ta’n tlamu’ktitew alame’s, alasutmo’kuo’mk ta’n wen nikana’tutew kisna Keptin utanmuaq, na nekmowe’l wesku’tasikipn. Aqq ni’n eymap klaman elmi kaqiaq kisna kitasik suliewey, aqq apankituksites 50 cents wjit ukumuljin na’kwekl nutnawey. Na wjit weji tla’tekeyap. Aqq teluemk, ta’n tujiw msit kisi apankituksi’tij, na nutnawet kespi apankitup, katu amujpa epiap na’tami 3 mi’soqo 5 hourl ta’n tujiw wesku’tmi’tip apankituowey.

T.S.      Ksatmi’tis, mita ta’n ni’n kis kitmann wtejk na teliaqip wikuomiktuk, aqq na’talamu’k amalkewaqn elteskmi’tis. Net tela’siksip 1945ek?

N.D.    Moqo, mu pukwelknukip amalkewaqn.

T.S.      Na katu, mu nuta’nuk pe’l, tepkistek na nekmowey(hehe)

N.D.    Pukwelk na aknutmaqn nutmap wjit wejkwa’taqnikewey, aqq elmi’knik, mikwite’tm na na’tuen ta’n teluep, naji ankamkip  aqq pipanimkip, ke’ jel sku’tmnej, ta’n koqoey wesku’tasikip 1947ek kisna me’ app koqoey. Pukwelk na weja’tuap kina’matinewey na tujiw. Aqq eta Kji-Kepinewiap 1967ek.

T.S.      Sante Mawio’mia?

N.D.    Elik ta’n klapis ika’lup.

T.S.      O’ tel-lukwe’sip? Telta’siap iapjiwewey…

N.D.    Sewiska’tuap na i’tla’sikip mena’sianek. Mu elui’tmasiwiap nekmowey. Mu tepite’lsiwap, kimu’tuk siaw naspin. Wjit ni’n na nekmowey amujpa teleyn kutey pa’tlia’s. 1967ek, mu tepte’muap, aqq me’ ne’kaw mu telte’tmu me’ nike’ 1992 elt. Na nekmowey wjit mu kisita’siwap ni’n tepaskman wjit Kji-Keptinewin. Kji-Keptin, aqq Keptin, aqq Kji-Saqmaq na mekenujik mita melkiaq ta’n telo’lti’tij aqq wjijaqmijua kelu’sultiliji wjit L’nu’k. Na nekmow tepaskma’tijik apoqnmulin, kutey nike’ malie’wutiktuk nuta’n apoqnmasuti, aqq kutey tleyaj knijink na mu kelu’lknuk tleywan ta’n L’nu tleywas kisna alasutmewinu, na kisi tlimuli’tis ta’n tla’tekek klaman aji wla’sitew ta’n teleyn. Na mu ni’n telte’tmuap tetpaqamuksin tl-lukwen. Me’ je ne’kaw mu telte’tmu.

T.S.      Tlia ktikik telte’tmi’tip tepaskman. Elekemkeweyiktuk weji mknuksi’sip, kisna….

N.D.    Moqo. Jikeyuksin na kaqi’supunqik, aqq eykik weji wl-nenaskik aqq keji’skik weli alame’skewin, aqq kelu’lk tela’teken wjit kikmaq aqq….

T.S.      A’. Na nike’ nestm. Na’sik kelu’sin nikanewistun wjit…

N.D.    Na app na tujiw, e’e. Elukewkipnik Indian Affairskewaq, aqq elukweyap elt wjit No’pa Sko’sia. Mu telte’tmu kisi tqwa’tukapn kitk.

T.S.      Elik katu keji’t ala’sit aqq etlewistoq aqq kekina’muet.

N.D.    Wla newte’ wi’katikn kisa’tuekip wtejk newtipunqik aqq na’te’l ewikasik. Pukwelkik L’nu’k teli ktlamsitasultijik Sante Mawio’mi mu nuta’nuk politicalewiktn; nuta’q wjijaqmijua ewnaqa ankite’tmanew. Ta’n teli pquji pukwa’tasikip 1700’sek, na nuta’q siaw tla’sin. Eykik na’sik tluetaqq Sante Mawio’miaq na aqq nuta’q ika’lsultinew msit koqoey.

T.S.      Tala’taqiti’tis unionl?

N.D.    Na na nuta’q unionl tla’taqitinew, aqq elt band Council nuta’q tla’taqitinew.

T.S.      Net kutey nike’ lamikomk kisna kwijmuk, net teli istuiankaptmik. Newte’jit maliaptik msit koqoey.

N.D.    Pukwelkik kisiku’k ta’n kisi tlewistuekik, ta’n we’kwi mikwite’tm, Sante Mawio’mi mu nuta’nuk ika’lsin politics ke’skmna’q…Tluenes eta etawalsewaj mimajuinu’k, katu mu tu’wen aqq, a…Na etek kisi e’tmatmnes, mu me’su’tuk, katu ki’s na tela’sik kaqi’sipunqik

T.S.      Na nike’ poqji nsitm.

N.D.    Na menaqa ankaptmn wtejk, na nemitu ewi’kmasias koqoey.  Na nekmowey wesku’tmi’tij eykik Mi’kmaq.

T.S.      E’e. Elik elt teluep wijey, wjit kina’muksin Kji-Saqmaw. Kejitu’n eta kina’muan wjit nekm wtlukwaqn aqq mu pasik mknuksin kisna koqoey. Na nekmowey wesku’tasikip, kutey nike’ eleke’wi’ji’jit tel kisikwenut.

N.D.    Na, kutey nike’ wla Kji-Saqmawaq atel kisi mpikaq, pukweli tkweyaqaq, kejitu’n eta mittukwalates kisna nekm mittukwalitew. Wla na sa’q mu pasik ta’n tujiw kesnukwatek. Ketloqo na, jel ni’n emtoqalkip ekiljeyanek alasutmo’kuomk nepkek. Pukwelk koqoey sespete’tkip wjit Sante Mawio’mie’k Keptinaq na tujiw. Katu eykipnik nuji kinua’taqitijik Potlotek Mnikuk, aqq na newte’jit Sarah Teni. Tujiw app eyk e’pit ta’n pukwel kiljet aqq pukweli kjijitoq wejwa’tqanikewey wjit Potlotek Mniku. ? Ma’sl. Na pa’qlai’wijik pukwelkik na’te’l, aqq telte’tm na telitpiaqek Sante Mawio’miek. Kijka eykik ta’n pekwankwi’tiji pilue’k mimajuinu’k na’te’l, aqq na telte’tm telitpiaqek Sante Mawio’miek. Me’ aji klu’sultijik nikanusk je’ mu ta’n telnenuksi’tij, kejitu’n ta’n teluey? Ansue’k, katu … wen ta ni’n tluen na. E’e, katu nemitu, e?

T.S.      Saqmaw Johnson wesku’tkip… Awanta’si ta’n teluisij, pkewe’k wikit wenaqqamikekiktuk. Stevens?

N.D.    O’ Stevensi’skw? Na nekm, katu jiptuk kitnmatew Aklasie’wi’sij, e? Katu pukweli kjijitoq … aqq pukweli mikwite’tow.

T.S.      Na, nekmowey maw nuta’q. Newte’ ta’n ketu tlueyap na….

N.D.    Mu na maqnemuek, na ….Na kelu’lk, elita’sin ta’n teli ktlamsitasin, melki ktlamsitasin L’nueyey alasutmaqn. Mukk maqnimaw witaqaltiek mi’soqo…Na na’te’l, na wjit we’ji’kipnik pukwelkik kisiku’k, mu telo’tmi’tikip ta’n wla mimajuinu kis tl-lukwet kisna ta’n tel-lukwej tetpaqa’n, katu wenik ta nekmowk ilsutaqitinew kisna maqnite’tmnew. Ansue’k mu ni’n majulkwatmu koqqajiw. Telte’tm etuk tela’lik ni’n piama’siap Grade 8, aqq nekmowey kawaska’likip kijka. Tela’tekeyap elt na ni’n kijka pemipunqikl wtejk, aqq tlewistutesnen wenik aqq tlimitaqq a’siskuksinek toqo mu tala’tekewunek. Telte’tm na jijuaqa kijka, ta’n tujiw ankaptmn menaqa aqq kejitu’n ta’n telueyap, kutey nike’ a’siskask, Niskam amujpa apaji ksimeken kisna…Katu tel nmitu ta’n kisiku’k kis tlewistue’k wejwa’taqnik, aqq pipanimkipnik koqoey wjit tela’taqitioq. Etek na alasutmaqnji’j, mukk, a…. etek na ta’n koqoey wjit wla mimajuinu.

T.S.      Mi’kmawey net alasutmaqn kisna alasutmewinuey?

N.D.    Telte’tm alasutmewinuey. Katu iknmuksi’tij L’nu’k kisite’tmnew. Tetpaqa’q etuk. Mu nike’ katu metla’sipunqik wtejk. Na wjiatew Alasutmewinuey kisna Mi’kmawey ta’n tel kina’mulkip. (?) pipanimip si’st kisna ne’w apoqnmuan wjit ta’n nuta’q tla’sin koqoey Potlotek Mnikuk. Aqq telte’tm kekkunm ta’n  wja’tutes suliewey. Eykik na mimajuinu’k teli wsua’tu’tij netui’skemk na pkwatutisk pukwelk suliewey. Ntlukwaqn ni’n tett mu sespete’tmu ta’n tujiw poqji lukwatm koqoey pkwatun suliewey kisna moqo. Pasik mu wji pijiewan aqq lukwaqn kijka l’tun. Na nekmowey menuekey.

Wla epit ntila’skum.

T.S.      O’ na weliaq. Asma ankita’siap ta’n tel wi’kmn. N O kisna N E. Welpit ila’skw!

N.D.    E’e, na nekmowey aknutmaqn nkute’jk. Weskunkik eykik nijink ta’n weji sapita’jik College of Art, e? Na nekmowey Nipialasutmamk iknmuksi.

T.S.      Otia, na kelu’lk e? Welte’tm nekmowey. Na kelu’lk kisi kinua’tuin. Na ki’l na’tuen ta’n, ke’ telimulap me app na’tukoqoey

N.D.    ….Toqolukutinew L’nu’k, e?

T.S.      Telte’tm nike’ pem pilua’sik.

N.D.    Ajipjutm, mita newte’ ntlukwaqn wla tepknuset na pquji mte’saqte’mn ka’qn aqq pquji ktantun kisa’tasin Museum.

T.S.      Tlimultes ta’n wen nuta’q Jipuktuk Parks tlewistunew. Teluisit……A’? Nekm maliaptik.

N.D.    Museum etl lukwet?

T.S.      Moqo, Parks. Piluey na. (…..?…). Nike’ ta’n koqoey wjit wejieyap Metapna’kiaq(Red Bank) aqq ketu l’kitk koqoey wjit toqo lukutimkl lukwaqn elt. Kejitu’n Parks na ketu jikla’sit pkwatelmn maqamikal, kijka me’ ne’kaw katu ajite’tmi’tij toqo lukutinew weni. Pukwelk na ta’n kis tl-lukwes wen aqq ta’n tla’tekes wen, aqq kejitu’n, majulkwatmn ta’n teluek tla’teken wjit ta’n koqoey tett iknmuetumk aqq ta’n tla’teketisk. App ktik eyk ji’nm Attua(Ottawa), mu kejitu ku’kunmn ta’n tli-msnates, wtuisunm. Nekm na ji’nm Attua ta’n maliaptik msit… pemi kawaska’tu’tij na ta’n koqoey wen nuta’j majulkwatmn. Me aji pukwelk elukwatmi’tij, panta’tu’tij, atki’ka’tu’tij, aqq aji wli iknmuetu’tij aqq aji panta’sikl ta’n wen nuta’q tl-lukwen. Na nekm nujo’tk, aqq kejitoq me’ piley koqoey ta’n nuta’q kjijitun wen, kina’matinewe’l aqq na telamu’k panuijkatasik….

N.D.    Ki’s tel-lukwey na’tami newipunqik, mu kejitu ta’n koqoey wjit ki’s newipunqik, katu meko’tik kisi ika’tu maliaptm Potlotek Mniku. Pasik ni’n nsulieweym, mita kesatm tel-lukwey. Poqji lukwatm nipuktey lukwaqn, musikte’mann awti’jl aqq na telamu’k koqoey ta’n wesku’tmi’tij aqq telte’tm ta’n tel-lukwatm na mu jipaqa’laqik mimajuinu’k, nemitu’tij kla’qij pilua’sik koqoey pemipunqikl aqq e’wum nsulieweym, Mu kisi pukwela’tekew mita newtiska’q jel ne’wt te’sijik nijink.

T.S.      Wsua’latisk eta nekmow(hehe)

N.D.    Pukweli apoqnmuijik ki’s. Mu keju’lu ki’s nmitun Potlotek.

T.S.      Moqo, ksatmukk.

N.D.    Kekkunmn weltek napwi’kikn niknaq. Kisi iknmultes ankaptmn ta’n tujiw skoqa’ti’k Potlotek. Kwejinu’kwalsi na ktmoqjenmn lukwatasin ta’n tetal wenik wi’ka’tinew me’ knekk kisoqe’k, katu mimajuinu’k mu ketu liwksulti’k asami knekk nipuktuk, na memqoqte’keyap aqq me’ kijka nenm nipukt, kisi tla’teketes ke’skmna’q asami o’pla’tun maqamikew kisna me’ koqoey. Kijka aji klu’lk kisa’tu… kaqi’sipunqik na kekkunmi’tip kiwto’qialasutmamk, katu mu kejiaqik alasutmewinuinew katu mnikuk epultipni’k kmu’je’kik klujjiewe’kik. Kiskaja’la’tipni ketu’ Se’nt A’newimk aqq nemi’kipnik mijua’ji’jk alketna’tiji msit tami. Na kisita’siap l’tasinew klujjiewe’k aqq elnma’lupnik cementiktuk klaman ma wen kisi aja’laqi, aqq ma suklikaqik, ma nuta’nuk pilue’k ika’luksinew tewji kaqi’skw. Newtiska’q jel ne’w te’sikl elta’mkl klujjiewe’l, katu jijuaqa pasik newtiska’q jel newte’ pasik tetal mita kmu’je’l aqq sewisto’kekl kisna kemutnasikl.

T.S.      Otia

N.D.    Na ki’s nesipunqik, mna’q nuta’nuk pilue’l ika’tasin. Tujiw app na piluey wjit Potlotek Mniku na utqutaqne’kati etek ta’n pukwelkik Mi’kmaq msit tami tle’k utqutasijik.

T.S.      Ke’skmna’q poqjianukek Se’nt A’newimk aqq msit koqoey.

N.D.    Tlia ki’s poqjiaq Se’nt A’newimk, pkisula’tita wijikima’tiji kisna… nutmn ewsapukuo’qnn wjit L’nu pekisulatl mpuinu’l weja’tekemk Nu Plansuik, e’? Teluey ewsapukua’tipnik katu teliaqip na. Wijikitioq se’k tli mpik aqq jukua’la’tij tett naji utqutaluksilin sape’wik maqamikew. Na mu kejituan (????), kejitu’n, na ewsapukuo’qnin klapis, katu nekmowey na wesku’tmi’tij.

Etuk wen, ksatmukk kjijituan, ki’s sa’qewey kwilmi’tij mulqutite’wk ta’n sa’qewey kwilmi’tij kwiluasultinew Potlotek Mnikuk?

N.D.    Ansue’k katu moqo. Katu kejitu eykik kwilmi’tip koqoey suliewey sa’qewey toqo e’wmi’tipn na ta’n koqoe’l ta’n kjijitutaqq ta’n tett etek sa’qewey suliewey. Al mulqutipnik aqq sa’qewe’l suliewe’l we’jitu’tipn na klapis amujpa naqa’lupnik. Etek na elmalqek Potlotek Mnikuk wijey kutey ta’n etek Oak Island, aqq wiaqtek ???lukwaqn aqq koqoey. Mna’q wen kwilmuk. Newte’ mulqwasikip mnikuk. Telte’tm mulqutipnik 14 feet tel temik na’tami, aqq we’jitu’tip ??? lukwaqn.

T.S.      Koqoey we’jitu’tis?

N.D.    Tmoqta’qey lukwaqn, kutey ta’n we’jitasikip Oak Island mulquti’titek

T.S.      Mu kejitu…taluen net?

N.D.    Kejitu’n na suliewey kwilmi’tip Oak Island a? Captain Kiddo’q kisna me’ na’tuenaq mimkwatoqsip.

T.S.      O’, kejitu nike’. Mu na kwilmi’tik sa’qewey koqoey, kwilmi’tij na suliewey.

N.D.    E’e, aqq mu kejitu ta’n tlianutuknek me’jpa. Kwetayakwi’tisnek kepaqsiktlamsitaqnek kisna me’ na’tukoqoey, tujiw anquna’mi’tisnek aqq mna’q menaqa mulquti’k na’te’l.

T.S.      Mu katu ta’n wenik sa’qewey mulqwatmi’tij.

N.D.    Kutey nike’ ni’n klujjiewe’k kaqmo’likek, amujpa mulqwatmapn elmalqekl wjit ta’n kuntewkuma’tutes. We’jituapn me’ kijka koqoe’ji’jl katu mu na’sik kwilmuapnn.

T. S. Kutey nike’ koqoey we’jitu’sip?

N.D.    Kutey nike’ elsekniknji’jl, qasawo’ke’l nikoql aqq koqoey. Wejiaqipn na waqlusank, kejitu’n? We’jituekipn tulkewe’l, aqq ktik koqoey…

T. S.     Mnikuk? Wejiaqsipn L’uipu’lk?

N.D.    Amuj etuk

T.S.      Kisna Simpie’lk.

N.D.    Kisna Simpie’lk, Port Toulousse it was called one time. Melki toqopukwikipn na ne’wt Simpie’lk aqq L’uipu’lk e? Sa’qewawti Wenujuey.

N.D.    Ma piluowey saptelakuk, mu kejitu ta’n koqoey na telamuksijik tepotk nuta’ianik, etuk jel mita newte’jit nkwis saputeteluapn wtepotml tapuipunqikl pemiaql. Weli iknmakwes.

T.S.      Net taluen? We’jitu’sipn koqoe’l sa’qewe’l, aqq Simpie’lk aqq Luipu’lk. Kisi sku’tisk ta’n koqoey wjit teli toqtaqne’wasikl?

N.D.    Na eta, etekip sa’qewawti Wenujey, telte’tm. Mu keju’lu ki’s nutman. Eliaqip Simpie’lk mi’soqo L’uipu’lk. Aqq me’ ne’kaw, klu’lkis lukwaqn, minua’tu’tij e?

T.S.      Tami net?

N.D.    Eltek weja’tekemk Simpie’lk, sitmuk mi’soqo Potlotek tujiw tepkisa’sik…

T.S.      E’wasik me’ ne’kaw?

N.D.    Moqo. Nipukt wlnenmn na me’ kisi pqutukattisk, aqq nmitutisk ta’n tett eltasikisn maqitewi a’sumkwaqn, tmoqta’ql aqq na telamu’k koqoey. Na i’wtaijo’tu’tip koqoey nuta’tij, aqq ta katu e’wmnew welipotl, e’wa’tipni te’sipowk elta’tij L’uipu’lk.

T.S.      Aji nqasteskmi’tis je mu welipotiktuk?

N.D.    Moqo, kejitumkip eta matntimkek mu kisi e’wmi’tikip welipot, awti aji klu’lkip e’wmnew.

T.S.      Na nekmowey weliaq wen kjijitun.

N.D.    E’e, telte’tm wejwa’taqnikewey ta’n teliaqsip na wikasitew…

T.S.      Na, pipanimates wjit na sa’qewawti wenjuey, net nekmowey teluen?

N.D.    E’e. Ku’kuntaqq me’ na’tukoqoey. Telte’tm, je etek na kaskimtlnaqnipunqikewey lukwaqn ketu lukwatmekip, wjit awti, katu msiki’ktisoq na lukwaqnek. Wesku’tmn na na’tami 40 miles wjit….

T.S.      Weja’tekemk tett mi’soqo L’uipu’lk?

N.D.    E’e. Mita ma kisi pektaqa’siwun, e?

T.S.      Kejitu’n ta’n koqoey wjit ewnasita’si? Mita elaijumkwen L’uipu’lk mi’soqo tett na amujpa elteskmn Sydney aqq mappiktuk, telaptmik wejuow, katu mu nemituas mu etenuksip awti, amujpa apaja’si….

N.D.    Sa’qewawti wenujey.

T.S.      Na na’tami 40 mail teli amasek tett mi’soqo L’uipu’lk

N.D.    Kaskimtlnaqnipunqikewey na lukwaqn, na kisa’tuek, tapu’kl kwitnn eliaqipnn Potlotek mi’soqo Mulia’nk.

T.S.      E’e, nutmayap.

N.D.    Mita keta’matultimkewey etek wjit Kwetejk , Mi’kmaq kekkunmi’tij keta’matultimkewey ta’n Kwetejk kisa’tu’tip aqq Mi’kmaq wejiaqip Potlotek. Na, 1967ek eltayekip nenuite’tmnen na keta’matultimkewey.

T.S.      Kilow aqq Kwetejk. Wtuisunmual ewi’kmi’tisn, mu kejitu’n?

N.D.    Ewikmi’tipn wtuisnmual Potlotek. Na wjit eykik nikmanaq elta’pnik Oka mita kekkunmek keta’matultimkewey ta’n tujiw nuta’q apoqnmuanen ketanuksi’tij.

T.S.      Otia, mu kejituas. Ta’n net nekmowey mesqnwi’kmi’tis, wtuisunmuow, kejitu’n?

N.D.    Mesqnwi’kmi’tisn wtuisunmual pekije’kek 1700’sek.

T.S.      E’e. Mu kejituas. Ketu pipanimul na wjit keta’matultimkewe’l, me’ kejitu’n koqoey wjit mesqana’tumkl wtuisunmual na’te’l?

N.D.    Ne’wt a

T.S.      kejitu’n kisna moqo?

N.D.    Kejitu, aqq pukwelnm kinua’taqn. Ni’n na tumk poqji nikanlukwatmap Union of Nova S  cotia Indians.

T.S.      E’e?

N.D.    Aqq kisite’tmap tumk National Indian Brotherhood.

T.S.      Pukwela’teke’sipnek wjit ji’nm ta’n pukwelniji wnijink. Na, ksatmukk kjijituan na’tukoqoey lukwaqna’lik sa’q. Ke’ sa’se’wa’likipnik te’pik mu talte’tmu’n a. Tlimitisk asami pkija’tekeyan.

T.S. Ta’n koqoey wjit pipanikesian keta’matultimkewe’l na Fort Anne, aqq L’uipu’lk, msit etli mesqnwi’kmi’tisn wtuisnmual Aklasie’wk, Wenujk, Mi’kmaq aqq Mali’sitewaq elt ekel. Nutmayap je’ ne’wt ta’n Mi’kmaq te’sipunqik elukwatmi’tisnn keta’matultimkewe’l, aqq te’s kittaq –

N.D.    minuiwsua’tu’titl.

N.D.    Na teliaq. Na tel-lukwekip Potlotek Mnikuk ke’skmna’q Alasutmewinuey ika’nukek tett aqq Niskam kejitoq ke’skmna’q 1400’sek i’tli wl-teskatultipnik mesqna’tunew wtuisunmual keta’matultimkeweyiktuk, sa’se’wultinew kisteju’k, tpi’ketunew ta’n tett wen tli netukulitew, aqq apoqnmuanew o’pla’matultijik.

T.S.      Na ta’n koqoey pa’qlaywikip … ta’n tujiw naji ankamj mimajuinu’k kutey nike’ ki’l aqq ktikik Mi’kmaq, nemitu’nl tapu’kl ta’n tel nmitu’tij koqoey. Aqq, kejitu’n ta’n koqoey pa’qlaywik, kutey nike’ tla’tekemk ta’n tela’siksip keta’matultimkewey na’kwek kutey ta’n na’tuen ewi’tikip ta’n ketu tla’tekep? Aqq elt ni’n ankite’tmap… etek na ta’n tela’siksip keta’matultimkewey na’kwek wjit kaplnu’laq aqq Mi’kmaq L’nu’k aqq kaplnu’l wjit No’pa Sko’sia, katu Aklasie’wk na tel nmitu’tip newte’ keta’matultimkewey iapjiweweyin, aqq Mi’kmaq nemitu’tip te’sipunqik wsua’tunew. Teliaq net? Pasik na ketu kjijitu tetpaqita’sin wjit na nekmowey.

N.D.    E’e, na nekmowey metua’lukwi’tip wjit 1752ewey keta’matultimkewey, matnmekip tia’mue’kemkewey e’wmekip nekmowey, toqo kejituekip tplutaqn e’wtaqq 1752ewey keta’matultimkewey aqq ta’n wenik kejitu’tij wejwa’taqnik teliaqsip aqq nenmi’tij, na asami apje’jk ta’n tel nmitu’tip. E’wmi’tip pasik 1752ewey aqq mu kejitu’tikip pukwel panuijkatmekip na. Kejitu’n 1752ewey na mesqnwi’kasikipn wtuisunmual 1725ek, aqq app minua’tu’tip 1731ek, tujiw app 1743ek aqq 49ek. Na kisi pmia’q 1752 ktikik pilui L’nu’k nasita’pnik, 1760ek aqq me na’qik, aqq te’s kijka pilua’sikip ta’n teltekip keta’matultimkewey.

T.S.      Wenik mesqna’tu’tisn wtuisnmual? Pilua’sitew net? Pilui L’nu’k elt kisi nasita’taq?

N.D.    E’e. Pilua’sitew. Aji klu’lkitew, kejitu’n, kutey nike’ tpi’tinewey ta’n wejiaq. Ewulamu’kip tpi’tinewey 1949ek katu ila’tasikip aqq nike’ wesku’tasik siawi iknmuksin wenik suliewey newtipunqik ta’n tl-maliamsultinew wenik. Aqq ni’n telnmitu kelu’lk wen iknmuj suliewey newtipunqik maliamuksin. Katu tal kisi kjijitutisk tepian ta’n telawtik wen mesnk? Tepiaq suliewey elui’tmulk newtipunqik me’ ki’kajiw ewle’jitisk, katu tepiaq suliewey ta’n nuta’n iknmulk na…..

T.S.      Asite’tmultew wil mimajin.

N.D.    E’e.

T.S.      Net teliamkatpmi’titl keta’matultimkewe’l kiskuk L’nu’k?

N.D.    Iapjiw etuk, telte’tm.

T.S.      Mu tla’sinuk, katu tala’sitew Aklasie’wk, kejitu’n ta’n tujiw….

N.D.    Mu telte’tmaq Kaplnu’l pa’sin kiskuk aqq mesqnwi’kmn keta’matultimewey mita ma nuta’nuk nuji nestmalsewejik e’wanew, ma tlewistu’tiki L’nu’k ta’n mu kina’matinewey kekkunmi’tik nutewistu’tijik ta’n kejitu’tij teplutaqn aqq me’ koqoey. Aqq telte’tm na nekmowey etek me’ No’pa Sko’sia, mu etenukl keta’matimkewe’l wjit maqamikal No’pa Sko’sia aqq kejitu’n ankaptmik teplutaqn, teplutaqn telimik me’ ne’kaw alsutm No’pa Sko’sia.

T.S.      Teliaq, ta’n tujiw tellukwey panuijkey aqq wesku’tm maqamikew ta’n we’kwa’q, poqji tlo’tm wi’kue’kel klapis wjit ni’n. Teluey, telnmitu etuiw ekitmn wejkwa’taqnik ta’n tela’siksip, newte’ ta’n wi’katikniktuk teluek tujiw app naji ankamjik mimajuinu’k aqq jiksitajik ta’n tellukutisnik maqamikewiktuk aqq ta’n telnmitu’tis maqamikew ta’n tellukwek. Na pilu’ nmitu’n. Kutey L’uipu’lk… Teluey ma newtitpa’q pilua’sinuk aqq etek koqoey ta’n ma pilua’sinuk.

N.D.    L’uipu’lk na pelamaji L’nu’k ta’n tellukutipnik na’te’l wjit me’suaptmikl tla’taqnn, telte’tm.

T.S.      Tlimultes ta’n teluepnik, aqq kejitu’n, newte’ ta’n tel nmitumk, ta’n Parks tel nmitoq, asite’tasik, mu na’sik ta’n L’nu’k tel nmitu’tij, na nekmow teliwsua’tu’tij newtipunqik 1944ek, aqq mu tellukuti’k, mu eymu’ti’k ankaptmnew msit ta’n tela’sik koqoey. Eymu’tijik pasik wjit na newtipunqik, aqq na tujiw na Mi’kmaq tla’taqiti’tisoq klaman kiskuk, na waqlusank, lmiaq pasik ankaptmn na’te’l, na ma jiptuk i’mu’tisoq pukwelki’k L’nu’kik mita pasik newtipunqik na tujiw. Toqo jiptuk newtipunqikek wtejk na pilua’sisoq….

N.D. Kejitu’n ta’n koqoey, ta’n tujiw ika’tasikek waqlusan, wenik ejiklteskusnik?

T.S.      Tela’lusnik ta? Na nekmowey ksatmukk kjijituan.

N.D.    Sa’qewey na L’nu’k etlaqa’tu’tipnik ekwitamiti’titek ketl?

T.S.      Net teliaq, mu ni’n kejitu.

N.D.    Wijey elt na Kjipuktuk. Koqoey etuk petqatmu’tite’wk wlaptmi’tituk net pukt aqq ta’n i’qwa’ql welipotl? Etekl etuk na ta’n koqoey wjit. Weli oqutek aqq kejitumk L’nu’k eymu’tipnik wjit nekmowey.

T.S.      Katu a, ke’ je tlimi wjit L’uipu’lk. Me’ kejitu’n koqoey wjit maqamikew na’te’l?

N.D.    Na teluejik wi’katikniktuk wejkwa’taqnik L’nu’k alikitipnik a, aliwksultitaqq kesikewe’l ta’n tlqattaq aqq nipkewe’l aqq kejitumk L’uipu’lk kelu’lkip nme’juaqn. L’nu’k na weji mimajultipnik nme’juey aqq nipk liwksultitaqq na’te’l. Aji tke’kip aqq ta’n tujiw ika’q kesik na ku’kuntaqq tepiaq nme’juey wjit kesik aqq l’ta’taqq amasek weja’tekemk apaqt mi’soqo Potlotek kisna se’k. Aqq ma kis tlimiwun mu tlian mita L’uipu’lk na meski’k wjit nme’jue’kemk. Aqq, teluey ktu ika’tu’n nme’juaqn na ma liewun se’k ta’n mu nme’jinuk, na L’nu’k wijey tellukutipnik. We’jitu’n sa’qey ta’n L’nu’k etlqatmu’tipnik na etekip na ta’n koqoey wjit eymu’tipnik, pukwelkip na netukulimkewey kisna piluamu’k nme’juey. Ketloqo, anthropologistaq aqq archeologistaq kwilua’titaq sike’saqneyey nme’juey, katu mu na L’nu’k aptiqatmu’tikipnik newte’. Katu ma kis tluewun ma apajita’qik newtipunqik kisna tapuipunqik. Aqq eta L’nu’k na kesatmi’tip ajiwksultinew, katu mu wijey te’s klaman apaji’sitew ta’n koqoey ketantu’tip. Na wjit Simpie’lk, weji tekip kikjuk L’nue’kati. Nme’jk piskweta’pnik sipu’ji’j kikjuk na’te’l, kisna keskmtulik, naqmasiaqip we’ju’ksinew nme’jk, sisipk, aqq waisisk aqq me’ app koqoey.

T.S.      Tal nmitu’n ki’l L’uipu’lk? Kejitu pukwelkik Parks teluejik mu tepianuk suliewey, toqo teliaq na, aqq ewi’tmap ….

N.D.    Ika’tasikip na klaman lukwaqnn panta’sital, aqq ke’ ankaptmnej, lpa na amujpa wsua’la’tita L’uipu’lk mimajuinu’k lukutinew aqq elt Wenujk kijka. Katu ta’n koqoey lukwaqna’lik Meritaim pra’pnsl (Maritime provinces) mu kekkunmi’tik koqoey kikjuk (Bathurst)Nepisikuit na’te’l kekkunmi’tij maqamikew wjit Eke’ti’ney Utan…aqq na’tami se’k app Kajjimenaq etek wtaijuow, Iona, pukwel kisa’tu’tij app na’te’l. Parks Canada’aq app na’te’l apoqnmuejik.

T.S.      Taluen net?

N.D.    Iona eta, Kajjimeney na aqq etek ktukunikuom aqq kaqi tepesk koqoey wjit amali lta’te’wk wenik. Tujiw app etek L’uipu’lk katu naqa’masultijik L’nuey apoqnmatmnew….katu a, L’nu’k na kijka tela’lsultijik mita mu kisi mawita’qik aqq telue’k wla na tett nuta’q ika’tunenew.

T.S.      Na nekmowey pipanikesiap wejieyanek Metapna’kiaq(Red Bank) aqq kejitumk, te’sik wejwa’taqnikewey we’jitasik wejiaq si’st pituimtlnaqnipunqikl pemiaql, aqq me’su’tuk etek. Newte’ ta’n koqoey pipanimkip ntalsusitem, teluep na na’tukoqoey msit Mi’kmaq, tluej Parks lian na’te’l…..

N.D.    Debert apaja’sik newtiska’q pituimtlnaqnipunqikl.

T.S.      Teliaq, ktu l’tu’n Mi’kmawey ta’n telo’timkip kisitaqno’kuom kisna ta’n tetow wla’sis etuk Metapna’kiaq kisna Mi’kmaq……

N.D.    1970ek, elukwatmap ta’n tl’tes Mi’kmawey Utan aqq e’wmap ta’n koqoey kejitu wjit Potlotek aqq ela’taqip Saqmaq, katu mu wen te’si’tij… kejitu’n ta’n tujiw wen menuekej na’tukoqoey aqq telte’tmap ni’n Potlotek maw wltek wjit wejkwa’taqnikewey Utan ika’tasin, aqq na me’ pemi ankaptasik. Na weja’tekemkek na ni’n apoqnmueyap wjit ktik Kwetejk kisa’tu’tip na’te’l…

T.S.      Ontario net?

N.D.    E’e

T.S.      Londonkewey?

N.D.    Moqo, na ktik ta’n pa’pe’wit nemiup. Ke’ skma ankaptm pe’ ten newte’ tett.

T.S.      Ksatmukk nmituan.

N.D.    Pukwelmn koqoey, katu kepaqsamkitek. Kekkunm na na’tami…. aqq etlewistuekip Ward na’te’l tley aqq  a –

T.S.      Pe’ skma, koqoey?

N.D.    Etlewistuekip Ward teluisit Metapna’kiaq tley.

T.S.      O’ Saqmaw Ward?

N.D.    E’e, peji ne’amipnik.

T.S.      Koqoey wesku’tmoqsip?

N.D.    Wesku’tmi’tip na wenaqqamike’ji’jk, aqq na telamu’k koqoey, aqq teluepnik klu’lkis na’te’l ika’tasik L’nuey Utan. Na wla tela’tekeyap… Saqmawiap na kijka, aqq na wla koqoe’l kijka wesku’tmekipnn.

T.S.      Kilow kisita’sultioqsip ma kistla’sinuk?

N.D.    Moqo, mu ninen kisita’siwekip; ta’n na nuji wja’tumk kaplnu’lewiktuk suliewey na nekmow.

T.S.      Wenik?

N.D.    Ta’n tett weja’tumk suliewey, kutey nike’ Parks Canada kisita’sip apoqnmatmn Simpie’l wjit Park mu Potlotek Mniku tlia Potlotek Mniku me’ aji pukwelk wejkwa’taqnikewey telia’q sa’q aqq pukwel nenasik…na nekmowey puatmi’tip tujiw me’ ta’sipunqikl pemiaql na sapa’tu’tip Park Simpie’lk ika’tasin. Kekkunm na’tami wla tett, na ewikasikl napui’kikn, ta’n tl-tetow Utan aqq ta’n tlawtitew l’tasik aqq maliaptasin.

T.S.      Na nekmowey ksatmukk nmituan. Na ketlewey me’ kijka pilua’sik koqoey weja’tekemk na tujiw.

N.D.    E’e, katu a… Kisi wsua’tutisk na, kekkunm app ktik. Nemitu’n wla na… pukwelk na katu ketloqo na tellukwek…Pukwelk elt na tela’tekek ta’n telnmiujik L’nu’k aqq ta’n teliwsua’lujik staqe’ ktikik kutey nike’ mu tepaskma’tinew tllukutinew tlia teliaq katu toqo telimulap ki’s newtiska’q je ta’pu te’sijik nijink. E’nikipnaq na newte’jitaq nkwisaq 1989ek, katu eykik weji sapita’jik University. Na ta’n tujiw mawita’iek niknaq na mu asma wesku’tmuek …(T.S. teluet “etoqtemk”). Katu newte’jit ntus eyk newipunqik nike’ “hotel hospitality”. Na, wesku’tmek nekmowey, aqq mu sulieweymimmit, kiskuk ta’n teliaq, katu ta’n teliaq kutey nike’ Yugoslavia na sespete’tmek… wesku’tmek ta’n teliaq tami. Katu wla mimajuinu teli ankamaji L’nu’k kutey nike’ nekmow…kejitu’n mu tetpaqa’nuk nekmowey. Ansue’k, kejitu’n a? Etl lukweyap tapuiskekipunqik Human Rights Commission, aqq elt kijka’ wiaqtllukweyap?

N.D.    E’e, wenqaje’k jijuaqa. Kutey nike’ ni’n saqmawianek tett wtejk me’ ta’sipunqik na pejita’taqq mimajuinu’k ketu’ nmia’titl Saqmawal, aqq tlewistu’titesnek me’ tapu’kl hourl na’tami. Aqq, newtejit amujpa pipanimkip, toqo ki’s etlewistuekip, aqq mu telimaqip ta’n wen ni’n, telimkip pasik piskwa’n niknaq aqq pitemap aqq etlewistuekip na teluep, “Ta’nuk Saqmaw pkisintew?” Na pipanimkip, “Wen ta ki’l…”aqq weskewe’ap. “Telimkip tel’ta’si’sip ta na’tuen nmiatisk kutey nike’ Dan George mimajuinu?” Na weskewe’kip, “E’e,” teluep, “Telta’siap nmiates me aji kisikuit ji’nm Saqmawin wla utan aqq ta katu….”Na’tami na wla tapuiskekipunqikl pemiaql; na’tami etuk nesiskekipuna’iap katu…Na telnmitu’tij kaqi’skw.

T.S.      E’e, kejitu; kaqi’skw nutm.

N.D.    Katu kelu’lk na ta’n ketu tla’taqii’tij katu nike’ metua’lik ela’taq kaplnu’laq koqoey aqq apjiw nespnk Aklasie’w tujiw jiksituitaqq ke’sk ekinua’taq koqoey.

T.S.      Moqo, nestm msit. Katu koqoey teliaq ta’n kelu’lk, kijka na wenqaje’k ankaptmik katu kelu’lk ta’n tujiw pilui nmitu’n, me aji pukwelkik Mi’kmaq aji knekk ika’tijik kina’matineweyiktuk.

N.D.    E’e, pukwelkik.

T.S.      Tujiw app na’tukoqoey suel kisa’likip atkitemin, ta’n aja’likip, Elik…Eymap Rita Joe’ek Eskissoqnik mita ankite’tmekip l’tunen wasoqitestaqne’l aja’sikl wiaqpin nekm. Wla na wesku’tm wasoqitestaqn aja’sik teluisik, “The Song of Eskasoni” (T.S. nikanite’tkip) aqq tewopa’sip tuo’piktuk elapa’sip kmtniktuk aqq teluep “Ala’ tett, na na’te’l ksatmukk ika’tasik espikina’matino’kuom. Suel lpa saqpiku’nieyap kejitu’n. Pukwelk eta koqoey nuta’q kisi siawa’sin.

N.D.    Ketlewey na’sik kisite’tmap Mi’kmawey espikina’matinewo’kuom wtejk.  Aqq nike’ teli ankamkuk kutey nike’ espikina’matinewey mu temsaqasinuk, aqq ta’n koqoey wjit na se’samkipi’k Maritimes wla, katu nuta’q kisi wsua’tun espikina’masuti ta’n tett nuta’q. Kutey nike’ kekina’maqittipnik apoqnmua’tite’wk lukewinu’k wtejk… we’jitutisk na ta’n ewikasik ala ta’n kistllukwey. Kejitu na kisi poqji lukwatm pukwelk koqoey, katu mu pukwelk kaqi kisa’tu katu telte’tm na tellukwet wen ta’n nikan lukwatk koqoey, kwiluan mimajuinu’k ta’n kisi siawa’tutaqq kisite’taqn.  E’e, na weji pqujite’tmap koqoey katu ansue’k ta’n koqoey wjit L’nu’ utan mu kisite’taqn pemianuk eskmala’tiji ktiki kejitu’n, kutey…

N.D.    Katu pukwelk na wejkwa’taqnikewey etek na’te’l, kejitu’n, tapu’kl hourl aqq ta’n telueyap pukwelk koqoey ewikasik. Katu eta ta’n tel mawo’tu koqoey, kejitu’n na mu koqoey na wji kinsites. Kejitu, kekkunm pukwelk koqoey, katu keji’kik ktikik kutey nike’ Lillian Ma’sl, pukweli kjijitutew.

T.S.      Na nekmowey asma ketu kjijitu, wjit ta’n weni Parks kisi aji ne’amata lmiaq kisita’sulti’tij siaw lukwatmnew na’tukoqoey wjit Potlotek Mniku aqq, kejitu’n, ta’n wen toqolukuti’ta.

N.D.    Mikwite’tmk Rita ta’n tujiw poqji tl’lukwetek.

T.S.      Rita Joe?

N.D.    Rita pukwelk weskunmuij ni’n… Rita Joe. Pukweli ala’toq ta’n koqoey kisi kina’maqip

T.S.      Net teliaq?

N.D.    … amujpa mkntes ta’n nutmo’taqn etek.

T.S.      Wjit ta’n koqoey kisi wi’kikip? Na nekmowe’l ekina’masitl.

N.D.    Telimkip ta’n tla’teketew aqq apankitmap amskwesewey wtui’katikn wi’kasin. Mu ni’n, katu nikana’tuap Union of Nova Scotia Indians aqq weji wlimkip na’te’l. Pukwel apoqnmatkip Micmac News, ta’n ni’n tumk apoqnmueyap poqji wi’kasin 1965ek na’tami. Tumk na apje’jkip wi’katiknji’j na klapis pemi atki’kip. I’lukwatmap na (Roundel) naspianek Air Force, Air Force magazine na tujiw aqq ta’n tujiw pekisinanek, na kesatmap aqq welqatmap tellukwey.

T.S.      Me’ pemiaq, wen apankitk nike’? Ta’n tujiw entu’nek suliewey apankitasin?

N.D.    Secretary of State apankitk pkesikn aqq eskwiaq advertisingiktuk wejiaq.

T.S.      Net nekmowey pema’lisip? Wtejk net kisna me’ aji wtejk ta’n tujiw suliewey puni msnmi’tis?

N.D.    Wtejk newtipunqik. Mu na punajo’tmi’tisoq tewji wisqiw, e?

T.S.      E’e.

N.D.    Ni’n na newte’ji ta’n mu pualaqipnik lekenew

T.S.      Wenik net, kaplnu’laq?

N.D.    Moqo, ta’n wenik nikana’tu’tip. Elita’suatmi’tip suliewey kaplnu’lewey.

T.S.      Otia

N.D.    Pkwatu’tisoq tepiaqek pasik ntui’sketu’tij na wi’katikn aqq advertising. Ne’patu’tip pukwelji’jk suliewey.

T.S.      Net tel-lukutijik nike’? Net na’te’l weja’tu’tij ta’n teli pmian wi’katikn?

N.D.    Na, mesnmi’tip tekele’ji’jk suliewey wejiaq kaplnu’lewiktuk, katu app ne’patu’tij suliewey Bingoiktuk Sydney.

T.S.      Kelu’lk katu wjit Bingo.

N.D.    Weliaq wjit Bingo. (Tlu’ti ewi’tik waltes) Waltes app na kelu’lk mila’timk. Ansue’k na pukwelk koqoey ta’n telitpiaqip wjit L’nu’k amujpa mimkwatasikip ta’n tujiw Aklasie’we’l teplutaqnn ika’qek. Kejitu’sip pijo’lupnik mimajuinu’k wjit milata’jik waltes? Cancerowiap ni’n 1973ek aqq L’nuimpisun wesua’tuap aqq mimajuinu’k naqitkelsultipnik sku’tmnew na mpisun mita na’tami newtiska’q jel tapuipunqik wtejk, kisi pija’luksi’tip wjit nepiteken ke’sk mu asite’taqn ku’kunmu’n kaplnu’lewey.

T.S.      Elukweksipnek?

N.D.    Tapuiskekipunqik ki’s

T.S.      Talamu’kisnek?

N.D.    Iknmuksiap na’tami asukom tepknusetk mimajin.

T.S.      Wjit talamu’k cancer?

N.D.    Nmustek cancer, aqq pukwelk nemitu mu kisite’tasinuk ta’n koqoey wjit kisi mpisij wen. Matnmekip netukulimk aqq ekwitamemk tett sa’q ki’s, je ni’n pija’luksiap wtejk me ta’sipunqik. Aqq na ta’n koqoey wjit mu welite’tmi’tikip mita eykl L’nuimpisun waisisuiktuk wejiaql aqq mu pasik ta’n tujiw netukulimk. Kejitu’n ta’n tujiw mawo’tu’n koqoey koqqajiw mu nuta’nukip ktantun Punamujuikus kisna Peskewikus.

T.S.      Kelu’lk wjit wen kjijitun, aqq ki’l amskwesewa’j nutaq wen ewi’tik L’nuey mpisun, mu pasik mijipjewey.

N.D.    Kejitu’n kisi e’tmattisk mu nuta’wk nike’, kisi lietisk mpisunn ta’n tett etlintui’skasikl aqq pkwateltisk. Katu mpisuno’kuomkewey mpisun mu lukwenuk? Na lita’suattisk ketl? Katu koqoey wjit wejikesitisk naji ktantu’n. Ketantu’kl katu welima’qewe’l msiku’l parkiktuk Simpie’lk, toqo pukwelk, aqq keji’kik sespete’tmi’tij eltaykw na’te’l aqq meniwtnmu’k msiku aqq koqoey aqq ( “wla’sis kesikaw wi’tmi’tij). Mna’q ewi’tmui’tik ni’n katu ewi’tmua’tisni ktikik L’nu’k. Eykik telimusnik menaqa Aklasie’wiktuk jiklita’new katu mu sespete’tmu ni’n. Na telamu’k koqoey, kutey keskmtulimk sa’qewey ta’n ewi’tmap kisna na’tuen ewi’kas na’te’l, katu wjit ni’n me’ ne’kaw etek na keskmtulimk. Etek na ta’n koqoey wjit etekip na aqq wenqaje’kis. Na tapuipunqik wtejk elukwatmekip mikwite’taqn toqo ela’tuekip kwitn wejiaq tett aqq ela’tuekip We’koqma’q, aqq mu asite’tmuksiwekipnik skmita’nen wmaqmikemuaq. Qasawo’qey ka’qna’tasi etekip aqq wikumkipnik l’ta’new kwitniktuk tujiw wutapaqnuaq. Aqq telimkipnik siawita’new aqq mu sespete’tmuap ni’n katu kijka etuk mimajuinu’k ta’n wikultijik na’te’l mu kejitu’tikip ta’n telite’tmi’tij kikmanaq. Wijey kutey Kelly’s Mountain. Mna’q suel me’tatmi’tik katu mu etenukip ta’n koqoey wjit ksikawetoqsultinew mita mu wen lukwaqna’tukip mi’soqo nike’.

T.S.      Talte’tmn Kelly’s Mountain?

N.D.    Telte’tm kepme’kl elmalqnasikl etekl na’te’l. Katu mu asma pukwelkik elta’qik na’te’l katu jijuaqa na na’taliaq aqq ankaptmu’k tlian, wijey kutey nike’ Oka. Msit wen pelaptik na tlian toqo mu asma ala’lukutiwkw kniskamijinu utqutaqnm aqq mu ni’n amalkaw kniskamij utqutaqnm. Na nekmowey. Teluejik ma kisi aja’tu’n utqutaqn. Moqo, moqo utqutaqn na’te’l; mu ketu aja’tu; koqoey wjit lukwaqna’latisk jijaqmijk? Kejitu’n na nekmowey weji tlitpiaqip koqoey Oka, mu kela’qa’luete’wk ne’po’tek, kisna kejitu’n? Niskam ankweywaj wjijaqmijl katu mu ne’po’ksisoq mu ika’tu’tik utqutaqnek na’te’l.

T.S.      Na, ta’n koqoey wjit utqutaqnn – telite’tmann ni’n kepme’ktn – katu jijaqmijk siawqatkik na’te’l. Net nekmowey?

N.D.    Na wi’kue’k nekmowey… mu na ni’n kepmeyiw aqq maw tumk tluetes. Kisi naskuates a’tla’i telwikasit “tlia na saputlika’i ta’n tett wen welnmu’t(?). “ Ta’n na telite’lsi. Nestm jijaqamijk ketlamsitasimk, aqq kejitu’n, Potlotek Mniku na wjit ni’n ela’timk aqq mu wije’wawjik pukwelkik mimajuinu’k. Katu alasutmo’kuom na wesku’tk ta’n koqoey telui’tik eymik, kejitu’n, aqq mu kejituap ta’n koqoey eymik, wi’kuite’tmap e? Mi’soqo wikianek tett, na aji kaqi’skw elieyap Mnikuk je mu ktikik. Eliey na’te’l wesimuktm wla, wla ta’n, aqq pukweli nkutukwa’lukwey na’te’l pasik na’tallukwey kisna alimtma’i. Aqq, kaqi’skw eym na’te’l aqq nusapunn kaqamita’ql, katu kejitu mu na amujpa telianuk katu…Ni’n na telqamiksi ta’n tujiw nutman kesikaweta’q na etek na ta’n koqoey wjit aqq pekiji kwiltes we’jitun. Katu ta’n tujiw ika’q newtukwa’lukwen, toqo etlewistuoq na’tuen, na we’tuo’tmap kaqi’skw Potlotek Mnikuk.

Na, kisi tlewistue’k ktikik L’nu’k aqq, kejitu’n, “Ki’s wejien Potlotek Mnikuk newtukwa’lukwen? A’ koqoey katu we’tuo’tmu’sip kisna mesnmu’sip koqoey? Aqq pukwelkik mimajuinu’k telueji, E’e, we’tuo’tmap”. Aqq mu na msit wen telitpiek e, katu telamkipnik mimajuinu’k tett…kekkunm na welipot aqq eykik mimajuinu’k pejita’taqq ta’n pasik tele’k newtipunqik aqq pipanimitaqq, “Kisi maqitu’itisk kwelipotm; ketu liey Mnikuk.” Aqq ni’n maqitu’ates welipot aqq tepita’taqq aqq i’mu’titaqq kijka’ji’jk, kisna tekle’jkl na’kwekl, kisna eykik i’mu’titaqq tekle’jijik tepknusetk mita na’tukoqoey lukwaqna’lukwi’tip ta’n ketu maliaptmi’tij. Aqq etlewistuekipnik, “Koqoey wjit?” Teluejik na’tukoqoey etek na’te’l.” Aqq ketloqo, eteksip alasutmo’kuom na’te’l aqq kutey utqutaqne’kati. Kejitu’n…(l’te’n….). Aqq na wjit Kjipa’tlia’s…kejitu’n na mu pukwelkik Kjipa’tlia’sk kisi pejita’jik Potlotek Mnikuk katu wla nekm, kaqi’skw pekisink. Ketloqo ketu l’to’q sape’wik ta’n etli mawita’mk na’te’l aqq mna’q me’ pipanimaq. Telo’tkis…Mu we’tuo’tmuksip koqoey? Pukwelkik L’nu’k kisi tlitpia’tijik, kejitu’n… ktikik el-ta’jik aqq wnpimuow aqq koqoey aqq teliankamkuk mu wen meta’laqisni. Aqq, nutmayap. Eyk na kisikui’skw tley utanminaq suel lpa wikip na’te’l aqq etuk amalsiktut na’te’l.

T.S.      Me’ amalsiktut na’te’l?

N.D.    E’e. Ta’n koqoey telimuksiekip wjit Potlotek Mniku ne’wt na aniapsuinu’k alsuma’tisni L’nu’k aqq mu puala’tikipn wenl pilue’l ika’lsilin ta’n teli alsuma’tiji e. Kejitumk pekije’k mu Aklasie’wk asite’tasikipnik Potlotek Mnikuk aqq mu telte’maqik L’nu’k tlmnuekenew, aniapsuinu’k na mu menueke’tikip alsumkunew samqewaqn aqq…

T.S.      E’e, aqq na nekmowey ewi’tasik 1962ek, pa’tlia’s na ejiklteskuapn anthropolistal aqq nekm mu welte’tmukip na…

N.D.    Na, o’plamu’k ika’tua’tisni L’nu’k wunjewaq.

T.S.      Eskissoqnik ni’n ketu wasoqitestuap  – kis tluetes menaqa – Pestie’wa’taqatimk. Ta’n tujiw pestie’wa’luj, aqq iknmuksi’tij wisunn kisi nipialasutmamk, newtiska’q jel tapu’kl na’kwekl ta’n tujiw pestie’wa’luj ansele’wijik.

N.D.    O’ e’e, Pestie’wa’taqatimk.

T.S.      E’e, aqq Rita Joe na tepi wlmitoqip aqq mattaqte’kewapni Parishe’k lukowinu’k tlimanew asite’tasilin lielin.

N.D.    Ki’s ni’n piskwa’i. Ni’n na Nuel, e? Tujiw ap eyk Ekkian aqq a –

T.S.      Panta’tu’tipnek na wjit ktikl wisunn aqq a, katu pa’tlia’s na maw klaptekep. Kejitu’n, nemitumkip, mu asite’tmukip te’pewa’tasin Malie’wiji na’tuenik kejikawike’l toqo nekm ta’n….

N.D.    Mi’soqo 1949ek kisna 1951ek, L’nuin na na’msit ta’n tett kis tl-malie’witisk na Potlotek Mnikuk, aqq pasik Potlotek Mnikuk kis tli sikntuksi’tip, aqq msit wla koqoey nujo’tkip alasutmo’kuom. Ta’n koqoey wjit na i’ku’kunkittip aniapsuinu ta’n nestikip L’nuiktuk.

T.S.      Teken net?

N.D.    Teluisip Pa’tlia’s (??? Mu welnutuat) Pasipik?

T.S. (??????)

N.D.    E’e, na L’nui’sip na mimajuinu’k … 40’sek aqq 50’sek mu te’sit wen tewji wli Aklasie’wi’sikip aqq aji ksatmi’tip elukwatmi’tij L’nuiktuk tekweywa’tijik wikmawa. Na nekmowey wjit Potlotek Mniku maw nuta’q aqq nike’ tekle’jijik L’nu’k ta’n mu wnki’kua etli malie’wultilikipni na’te’l.

T.S.      Otia

N.D.    … etl sikntujik na’te’l aqq pitui wniskamijua aqq wniskamijua etli utqutasijik na’te’l. Na wjit tela’sik… katu npa’tlia’sminen puni tla’tekep mita metuite’tkip lien mnikuk naji utqutan na puni tla’sikip.

T.S.      Etek utqutaqne’kati, kutey alasutmewinuey?

N.D.    E’e, msit na mniku utqutaqne’kati, e? Katu nemitasik ta’n koqoey wjit etek apje’ji’jk telikjijitasik e’wasin wjit utqutaqn. Ke’ ankapte’n. L’nu’k na utqutasijik na’te’l ki’s kaqi’sipunqik. Ketloqo, ni’n na mu nestueywap elkimkip pantikwateket Mnikuk memqoqikwatm pkesikn mnikuk. Na kisi maja’sitek memqoqikwatekete’w na mikwaptmapnn, Niskam, maqtewe’kl pemapaqtekl.

T.S.      Mu nestmu

N.D.    Jikajawe’j na aqq wejiaq sa’qewe’l utqutaqnn, ta’n pantikwatekete’w pantikwatkisnikl.

T.S.      Koqoey wjit?

N.D.    Mu eta kejituekip na plkowiktuk etekisnek utqutaqne’katiek ne’wt.

T.S.      Otia

N.D.    We’jituekip sa’qewey, ta’n wiaqi utqutasiksip, katu kis’ o’pla’tasikek aqq pipanimkittip mimajuinu’k weskija’lusnik skittuk ktikik aqq app ktikik ta’n tujiw kaqiaq maqamikew utqutaqne’katik. Katu ktu aji kjijitu’n kutey nike’ ni’n, we’jitu’nl  nmaqqimikekl kiwto’qikkl…

T.S.      Net teliaq? Etekl me’ ne’kaw?

N.D.    … Mnikuk. E’e, me’ etekl, mulqwatmekipn eykl. Kejitu’sip sa’q na i’tli utqutalupnik wenik ela’kupultipnik wjipenuk. Na we’jitu’tip ta’n kina’masultijik telo’lti’tip sa’q tett, aqq ta’n mulqutijik wjit sa’qewey koqoey kisna ta’n koqoey me’ etek.

T.S.      Etekl net nmaqqimikekl na’te’l; net teluen ki’l?

N.D.    E’e, me’su’tuk etekl msit tami mnikuk. Pukwelk na koqoey kisi nmitukk ta’n teliaq kisna teliaqip na’te’l.

T.S.      E’e, katu Mi’kmaq mnueke’tita nuji mulqutite’wk wjit sa’qewey we’jitunew net?

N.D.    Mu telte’tmu. Mimajuinu’k kutey Elik kisi tluetaqq “moqo aqq kejitumk istu’nmitu’tij wenik Mnikuk.

T.S.      Na nqatmnej ta’n etek nuku

N.D.    Se’k na ni’n wetaptm. Me’ etuk ni’n aji kepmeyi je’ mu nekmow aqq kejitu’n ki’s wtejk. Katu elt wesua’tu ketlewey a. Kutey nike’, nemituapn welipotji’jl elta’ql wtejk me’ ta’sipunqik toqo kisituap newte’ ta’n kis tepa’sitew ketmoqja’tumkewey kutputi klaman aji nqamasiatew wjit. Kisi tepatejitutisk ketmoqja’tumkewey kutputi welipotiktuk aqq ma mtue’nuk wjit kisiku’k mita eykik metuite’tmi’tip tepita’new welipot ta’n metue’k wjit nekmow tepa’timk. Na nekmowe’l kelu’lkl poqji lukwatmik aqq pukwelkik kikmanaq menaqna’tijik, ma kisi l’tuku’lti’k kaqi’skw malsano’kuomk, aqq nuta’q kisi nastaqa’tunew keljistekete’wk wjit wilu’ow aqq koqoey. Aqq ta’n telueyap, amalintui’sketumk koqoey, eykik na ktu l’ma’tutaqq mikwite’taqn wjit Mniku. Mu na ntui’skewey, tl-telman kaskimtlnaqnaykel wjit na menuekey apajiw klaman kisi pkwateltes me’ ap ktikl. Mijua’ji’jk kiskuk, kejitu’n pejita’jik wjit welqaqnik wla tett aqq ta’n tujiw tela’taqiti’tij na amujpa ika’tu’n me na’tukoqoey.